Κλινικό Φροντιστήριο (Masterclass) στις Συμπεριφορικές Τεχνικές

Συντονίστρια: Δρ. Πασχαλιά Μυτσκίδου

Στα πλαίσια της Γνωσιακής-Συμπεριφορικής Ψυχοθεραπείας, οι συμπεριφορικές τεχνικές που βασίζονται στην έκθεση έχει αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματικές για τη θεραπεία πολλών διαταραχών, όπως της διαταραχής πανικού και της αγοραφοβίας (Barlow, Gorman, Shear, & Woods, 2000), της διαταραχής κοινωνικού άγχους (Rapee, Gaston, & Abbott, 2009), της καταναγκαστικής διαταραχής (Foa et al., 2005), της διαταραχής μετατραυματικού στρες (Foa, Hembree, & Rothbaum, 2007), της γενικευμένης διαταραχής άγχους (Hoyer et al., 2009) και των ειδικών φοβιών (Ollendick et al., 2009). Για τον λόγο αυτό, οι οδηγίες της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Ένωσης (APA, 2013) και του Βρετανικού Εθνικού Ιδρύματος για την ορθή κλινική πρακτική (NICE, 2012) προτείνουν ως θεραπεία «πρώτης γραμμής» για τις διαταραχές παθολογικού άγχους τη θεραπεία έκθεσης. Ο ευρύτερος αυτός όρος χρησιμοποιείται στη διεθνή βιβλιογραφία για να περιγράψει τις συμπεριφορικές τεχνικές που βασίζονται στην έκθεση. Σύμφωνα με αυτές, ο πάσχων καλείται να έρθει αντιμέτωπος με τα ερεθίσματα και τις καταστάσεις που του προκαλούν άγχος για όσο χρονικό διάστημα απαιτείται ώστε να μειωθεί η ένταση της συναισθηματικής του αντίδρασης.

Ωστόσο, παρά την αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα των τεχνικών που βασίζονται στην έκθεση καθώς και την αποδοχή και πρότιμηση των θεραπευομένων για αυτές (Olatunji, Deacon, & Abramowitz, 2009), συχνά ακόμη και έμπειροι κλινικοί που έχουν εκπαιδευτεί στο γνωσιακό-συμπεριφορικό μοντέλο ψυχοθεραπείας και εργάζονται με αυτό, δεν τις εφαρμόζουν στην ψυχοθεραπεία (Becker, Zayfert, & Anderson, 2004; Van Minnen, Hendriks, & Olff, 2010), ή τις εφαρμόζουν πολύ διαφορετικά από τον τρόπο που περιγράφεται στα ανάλογα εγχειρίδια (Deacon, Lickel, Farrell, Kemp & Hipol, 2013; Hipol & Deacon, 2013). Αυτό οφείλεται, κατά κύριο λόγο, σε αρνητικές πεποιθήσεις αναφορικά με την ασφάλεια της εφαρμογής και την ανοχή των θεραπευομένων προς αυτές (Deacon et al., 2013) καθώς και την ευαισθησία των ίδιων των θεραπευτών απέναντι στο άγχος. Ως αποτέλεσμα, οι περισσότεροι ασθενείς με παθολογικό άγχος δεν λαμβάνουν την κατάλληλη θεραπεία ή λαμβάνουν θεραπεία που δεν προσφέρεται ικανοποιητικά (Young, Klap, Shoai & Wells, 2008).

Σκοπός
Το Σεμινάριο Κλινικής Εξειδίκευσης αποσκοπεί στην εμβάθυνση των γνώσεων των συμμετεχόντων και στην πρακτική προετοιμασία για την κλινική εφαρμογή των συμπεριφορικών τεχνικών. Η εκπαίδευση αφορά κυρίως στην πρακτική εφαρμογή των συμπεριφορικών τεχνικών σε παραδείγματα αληθινών περιστατικών και ασκήσεις, σύμφωνα με τις προτεινόμενες εκπαιδευτικές πρακτικές (Farrell, Deacon, Dixon, & Lickel, 2013).

Συγκεκριμένα, μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του Σεμιναρίου, οι εκπαιδευόμενοι:

Θα έχουν επαρκείς θεωρητικές γνώσεις για τις συμπεριφορικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται στην ΓΣΨ
Θα έχουν την ικανότητα να επιλέγουν την κατάλληλη για την διαταραχή και τον θεραπευόμενο τεχνική και να την εφαρμόζουν σωστά
Θα μπορούν να αξιολογούν την αποτελεσματικότητα των τεχνικών που χρησιμοποιούν ώστε να τις τροποποιήσουν και να τις προσαρμόσουν στις ιδιαίτερες απαιτήσεις του θεραπευόμενου, της διαταραχής αλλά και της χρονικής στιγμής της θεραπείας
Θα έχουν ελέγξει τις πεποιθήσεις τους αναφορικά με τις συμπεριφορικές τεχνικές και θα έχουν διορθώσει πιθανές παρερμηνείες και λάθη, και τέλος
Θα έχουν μοιραστεί, διαχειριστεί και αντιμετωπίσει το προσωπικό τους άγχος στην εφαρμογή των τεχνικών, εφόσον αυτό υπάρχει.

Περιεχόμενο
Στο πρώτο μέρος οι συμμετέχοντες θα εξοικειωθούν με τις συμπεριφορικές τεχνικές και τον τρόπο εφαρμογής τους σε περιστατικά Διαταραχών Άγχους. Στόχος είναι η επιλογή της κατάλληλης τεχνικής ανάλογα με την διαταραχή και η προσαρμογή της στις ανάγκες του θεραπευόμενου και τις ιδιαίτερες συνθήκες. Θα δοθεί έμφαση σε συνθήκες που δυσκολεύουν περισσότερο τους θεραπευτές, όπως περιστατικά με συνοσσηρότητα, αντικειμενικές δυσκολίες ή εμπλοκή της οικογένειας. Οι συμμετέχοντες θα εκπαιδευτούν στον εντοπισμό προβλημάτων, σφαλμάτων ή δυσκολιών στην εφαρμογή και στην πραγματοποίηση αλλαγών στη μορφή ή/και το περιεχόμενο των ασκήσεων.

Στο δεύτερο μέρος θα έρθουν θα ασχοληθούν με περιστατικά Καταναγκαστικής Διαταραχής, Διαταραχής Μετατραυματικού Άγχους και Άγχους για την Υγεία. Θα γίνει αναφορά στην διαχείριση σύνθετων περιστατικών με γενικότερες δυσκολίες, όπως προβλήματα υγείας, αντικειμενικές δυσκολίες, προβλήματα σχέσεων και παράλληλη φαρμακοθεραπεία. Το Σεμινάριο θα ολοκληρωθεί με εκπαίδευση στον ρόλο των συμπεριφορικών τεχνικών στην πρόληψη υποτροπής και τη διατήρηση των θεραπευτικών κερδών. Θα δοθούν οδηγίες για τον τρόπο που εκπαιδεύεται ο θεραπευόμενος ώστε να γίνει ο θεραπευτής του εαυτού του, να σχεδιάζει συμπεριφορικούς στόχους έκθεσης και να αντιμετωπίζει μικρές δυσκολίες και υποτροπές.

1ο Σαββατοκύριακο, 3-4 Μαΐου 2025, 10.30 - 15.30 (Διαταραχές Άγχους)

Είδη συμπεριφορικών τεχνικών και τρόπος εφαρμογής.
Επιλογή της κατάλληλης τεχνικής ανάλογα με την διαταραχή και προσαρμογή στις ανάγκες του θεραπευόμενου και τις ιδιαίτερες συνθήκες.
Έμφαση σε περιστατικά με συνοσσηρότητα, αντικειμενικές δυσκολίες ή εμπλοκή της οικογένειας.
Εντοπισμός προβλημάτων, σφαλμάτων ή δυσκολιών στην εφαρμογή και πραγματοποίηση αλλαγών στη μορφή και το περιεχόμενο των ασκήσεων.
Θεραπεία μιας συνεδρίας

2ο Σαββατοκύριακο, 17-18 Μαΐου 2025, 10.30 - 15.30 (Καταναγκαστική Διαταραχή, Διαταραχή Μετατραυματικού Άγχους, Άγχος για την Υγεία)

Διαχείριση σύνθετων περιστατικών με γενικότερες δυσκολίες, όπως προβλήματα υγείας, αντικειμενικές δυσκολίες, προβλήματα σχέσεων, παράλληλη φαρμακοθεραπεία.
Πρόληψη υποτροπής
Διατήρηση θεραπευτικών κερδών.

Διάρκεια – Διεξαγωγή
Το Σεμινάριο προσφέρεται για ταυτόχρονη δια ζώσης και εξ αποστάσεως παρακολούθηση. Εφόσον υπάρχει ενδιαφέρον είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί ένας συμπληρωματικός τρίτος κύκλος εποπτείας σε περιστατικά των συμμετεχόντων.

Κόστος
Το κόστος του Σεμιναρίου ανέρχεται στα 440 ευρώ. Θα δοθεί φάκελος άρθρων, σημειώσεις και εκπαιδευτικό υλικό. Θα δοθεί βεβαίωση παρακολούθησης.

Συμμετέχοντες
Το Εργαστήριο απευθύνεται σε ψυχολόγους και ψυχιάτρους.

Η διαδικασία των δηλώσεων συμμετοχής στο σεμινάριο θα ξεκινήσει προσεχώς

Βιβλιογραφία

American Psychiatric Association. (2011). American Psychiatric Association practice guidelines. Retrieved December 10, 2013, from http://psychiatryonline.org/guidelines.aspx.
Barlow, D., Gorman, J., Shear, M., & Woods, S. (2000). Cognitive-behavioral therapy, imipramine, or their combination for panic disorder: a randomized controlled trial. JAMA: The Journal of the American Medical Association, 283, 2529-2536.
Becker, C. B., Zayfert, C., & Anderson, E. (2004). A survey of psychologists’ attitudes towards and utilization of exposure therapy for PTSD. Behaviour Research and Therapy, 42, 277-292. http://dx.doi.org/10.1016/S0005-7967(03)00138-4.
Deacon, B. J., Farrell, N. R., Kemp, J. J., Dixon, L. J., Sy, J. T., Zhang, A. R., et al. (2013). Assessing therapist reservations about exposure therapy for anxiety disorders: the Therapist Beliefs about Exposure Scale. Journal of Anxiety Disorders, 27, 772-780. http://dx.doi.org/10.1016/j.janxdis.2013.04.006.
Deacon, B. J., Lickel, J. J., Farrell, N. R., Kemp, J., & Hipol, L. J. (2013). Therapist perceptions and delivery of interoceptive exposure for panic disorder. Journal of Anxiety Disorders, 27, 259-264. http://dx.doi.org/10.1016/j.janxdis.2013.02.004.
Farrell, N. R., Deacon, B. J., Dixon, L, J., & Lickel, J. J. (2013). Theory-based training stagegies for modifying practicioner concerns about exposure therapy. Journal of Anxiety Disorders, 27, 781-787.
Foa, E. B., Liebowitz, M. R., Kozak, M. J., Davies, S., Campeas, R., Franklin, M. E., et al. (2005). Randomized, placebo-controlled trial of exposure and ritual prevention, clomipramine, and their combination in the treatment of obsessive-compulsive disorder. American Journal of Psychiatry, 162, 151-161.
Foa, E. B., Hembree, E., & Rothbaum, B. O. (2007). Prolonged exposure therapy for PTSD: Emotional processing of traumatic experiences. New York: Oxford University Press.
Hoyer, J., Beesdo, K., Gloster, A. T., Runge, J., Höfler, M., & Becker, E. S. (2009). Worry exposure versus applied relaxation in the treatment of generalized anxiety disorder. Psychotherapy and Psychosomatics, 78, 106-115.
National Institute for Clinical Excellence (2011). Clinical guidelines. Retrieved December 10, 2013, from http://guidance.nice.org.uk/CG. Olatunji, B. O., Deacon, B. J., & Abramowitz, J. S. (2009). The cruelest cure? Ethical issues in the implementation of exposure-based treatments. Cognitive and Behavioral Practice, 16, 172-180. http://dx.doi.org/10.1016/j.cbpra.2008.07.003.
Ollendick, T. H., Ost, L.-G., Reuterskiöld, L., Costa, N., Cederlund, R., Sirbu, C., et al. (2009). One-session treatment of specific phobias in youth: a randomized clinical trial in the United States and Sweden. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 77, 504-516. http://dx.doi.org/10.1037/a0015158.
Rapee, R. M., Gaston, J. E., & Abbott, M. J. (2009). Testing the efficacy of theoretically derived improvements in the treatment of social phobia. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 77, 317-327.
Young, A. S., Klap, R., Shoai, R., & Wells, K. B. (2008). Persistent depression and anxiety in the United States: prevalence and quality of care. Psychiatric Services, 59(12), 1391-8
Van Minnen, A., Hendriks, L., & Olff, M. (2010). When do trauma experts choose exposure therapy for PTSD clients? A controlled study of therapist and client factors. Behaviour Research and Therapy, 48, 312-320.